Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe, które sprawia, że w pewnych sytuacjach osoba mówi swobodnie (zazwyczaj w domu), a w innych mówi niewiele lub nie mówi w ogóle (przedszkole, szkoła) i stan ten utrzymuje się co najmniej przez miesiąc. Może wydawać się to dziwne, bo jak można bać się mówić? Hmm… Wyobraź sobie, że masz wejść do klatki z lwem. Nie wejdziesz, bo się boisz – to jasne! Podobnie osoba z mutyzmem wybiórczym – nie mówi, ponieważ odczuwa lęk. To, coś w rodzaju tremy, którą odczuwamy na scenie. Osoba zastyga w bezruchu i nie może wypowiedzieć ani słowa.
Jak postępować w kontakcie z kolegą lub koleżanką z mutyzmem wybiórczym, który/-a do nas nie mówi? Oto kilka rad, które sformułowałam na podstawie książki Maggie Johnson, Alison Wintgens „Mutyzm wybiórczy. Kompendium wiedzy” oraz krótkiego filmu Lucy Nanthson „Jak należy postępować w kontaktach z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym”: https://youtu.be/umkK9eBjSmw:
- Twój kolega lub koleżanka z mutyzmem nie są uparci, krnąbrni czy niegrzeczni. Nie jest też tak, że nie odzywają się do ciebie, bo cię nie lubią. Chcą mówić, ale po prostu nie mogą.
- Możesz zapewnić osobę z mutyzmem, że nie musi mówić, jeśli nie czuje się gotowa. Spowoduje to rozluźnienie, pozbycie się lęku oraz, paradoksalnie, zwiększy szansę na słowne porozumiewanie się.
- Traktuj kolegę lub koleżankę z mutyzmem tak jak inne osoby z klasy, ale nie nakłaniaj do mówienia, np. nie używaj słowa „powiedz”.
- Nie skupiaj uwagi na niemówieniu. Zapraszaj do aktywności fizycznej, zabaw w czasie przerw lekcyjnych. Nie zrażaj się, jeśli zastygnie w bezruchu – z czasem będzie coraz lepiej. Zacznie mówić, gdy poczuje się komfortowo.
- Gdy nawiązujesz relację z osobą z mutyzmem wybiórczym, nie zadawaj jej bezpośrednich pytań. Wypowiadaj się swobodnie w formie komentarza do bieżących zdarzeń, robiąc od czasu do czasu pauzę, by kolega lub koleżanka mogli coś wtrącić, gdy będą na to gotowi, np.
- „No, patrz, jaką wysoką wieżę ułożyłeś!”,
- „Zastanawiam się, czy namalowałeś konia... a może osiołka...”, zamiast „To koń czy osioł?”
- „To chyba twój pies, ale nie pamiętam, jak on się wabi”, zamiast „Jak wabi się twój pies?”
- Stwarzając sytuację do mówienia unikaj kontaktu wzrokowego, który potęguje niepokój.
- Przygotuj się na to, że przez jakiś czas tylko ty będziesz mówić!
- Kiedy osoba w odpowiedzi gestykuluje (np. kiwa głową, pokazuje palcem itp.), zareaguj tak, jakby się do ciebie odezwała.
- Zaakceptuj, jeśli osoba z mutyzmem odpowiada za pośrednictwem kogoś z klasy, pisze na kartce lub mówi szeptem. Ważne, że się komunikuje.
- Osoby z mutyzmem po dłuższym okresie milczenia boją się reakcji ludzi, którzy słyszą je po raz pierwszy. Jeśli kiedyś usłyszysz głośną wypowiedź kolegi lub koleżanki to odpowiedz w naturalny sposób. Nie rób z tego „wielkiego święta”, bo to może spowodować wycofanie się z kontaktu.
Jeśli kogoś z Was bardziej zainteresował ten temat lub może znacie osobę, która prawdopodobnie cierpi na mutyzm wybiórczy, zapraszam do kontaktu. Aby lepiej przyjrzeć się problemowi możecie również obejrzeć: „Moje dziecko nie mówi. Lektor PL” https://youtu.be/j8C7g_Hpb90